چگونگی محاسبه حقوق و دستمزد + توضیح فرمول‌ها

همان طور که می دانید از گذشته تاکنون هر فردی برای کسب درآمد، تأمین معاش و البته وجه اجتماعی بهتر به دنبال شغل مناسب با موقعیت مالی خوب است. در نتیجه برای همه افراد جامعه شهری و روستایی، میزان حقوق دریافتی و مزایای آن از اهمیت ویژه ای برخوردار خواهد بود. امروزه یکی از مهمترین وظایف علم حسابداری در شرکت ها و مؤسسه های تجاری چگونگی محاسبه حقوق و دستمزد توسط حسابداران یا کارفرمایان طبق قانون وزارت کار است.

مفهوم حقوق و دستمزد چیست؟

به بیان ساده حقوق و دستمزد یا Payroll میزان سهم نیروی کار در قبال فعالیت‌ها، خدمات رسانی، تولید کالا بوده که در ازای آن، مبلغی مشخص به فرد شاغل، پرداخت می شود. در واقع حقوق و دستمزد، هزینه متعلق به کار انجام گرفته توسط پرسنل در فرآیند تولید یا ارائه خدمات بر اساس مدت زمان تعیین شده است. به این نکته توجه کنید که دو عامل مهم کیفیت و کمیت کار در چگونگی حقوق و دستمزد پرداختی به نیروهای شاغل در محیط های کاری مختلف، نقش بسزایی دارد. هرگونه تغییر در عملکرد افراد بر میزان مبلغ دستمزد دریافتی و هزینه های تولید، تأثیر مستقیم خواهد داشت.

انواع حقوق و دستمزد

تعیین چگونگی محاسبه حقوق و دستمزد در بخش حسابداری هر شرکت یا مؤسسه ای از اهمیت فراوانی برخوردار است. به طور کلی حقوق و دستمزد در نرم افزارهای حسابداری به دو نوع اسمی و واقعی تقسیم می شود.

• دستمزد اسمی: همان میزان پول و دستمزدی است که در قبال ارائه خدمت به پرسنل پرداخت می‌شود.
• دستمزد واقعی: یک معیار اقتصادی ایده‌آل در مقایسه با دستمزد اسمی است که جوابگوی قدرت خرید نیروی کار می باشد. به هنگام تصمیم گیری درباره چگونگی محاسبه حقوق و دستمزد واقعی از شاخص های کالا و خدمات استفاده می کنند.

همه آنچه که باید درباره چگونگی محاسبه حقوق و دستمزد بدانید

به کارگیری یک فرمول دقیق و کاربردی در چگونگی محاسبه حقوق و دستمزد افراد نقش بسزایی دارد. کارشناسان حسابداری و مسئولین امور مالی باید با دقت کافی براساس دوره های آموزشی فرا گرفته شده، فرمولی استاندارد و دقیق را برای محاسبه حقوق و دستمزد در نظر بگیرند. بدین صورت که کارفرمایان و مدیران شرکت ها بایستی بسیار موشکافانه و قانونمند، طبق بازه زمانی تعیین شده و در پایان هر ماه، تمامی فعالیت ها و خدمات پرسنل خود را ثبت نمایند. سپس براساس فرمول محاسبه حقوق و دستمزد، همه عددها، رقم ها و آمارهای گوناگون را مشخص کنند. در نتیجه حقوق خالص هر کارگر یا کارمند برمبنای ساعات کاری و نوع فعالیت های او همراه با احقاق حق وی پرداخت گردد.

۷ عامل مؤثر در محاسبه حقوق و دستمزد

موارد مختلفی در میزان حقوق و دستمزد نیروهای کار مورد بررسی قرار می گیرند که در ادامه مطلب به آنها اشاره خواهیم کرد:

• مزد مبنا

اولین مورد در محاسبه حقوق و دستمزد، تعیین مزد مبنا است. این حقوق با توجه به قانون کار و عقد قرارداد برای انجام ساعات کاری مشخص یا تولید یک محصول به صورت ماهانه، هفتگی، روزانه یا ساعتی پرداخت می شود. حقوق پایه، یک مبلغ توافقی یبن کارفرما و کارکنان است که نباید کمتر از میزان حقوق پایه سالانه تحت نظارت شورای عالی کار باشد.

• سنوات

طبق قانون وزارت کار ماده ۲۴ کارفرمای هر شرکت یا موسسه وظیفه دارد که براساس قرارداد یکساله یا بیشتر از آن، معادل یک ماه حقوق دریافتی را به عنوان مزایای پایان کار برای کارگران در نظر بگیرد. در واقع سنوات جزء مزایای جانبی حقوق و دستمزد می باشد. این مبلغ می تواند به صورت یک ساله یا تقسیم بندی در نوبت های سه ماه یک بار به پرسنل پرداخت گردد. چگونگی محاسبه حقوق و دستمزد سنوات با فرمول زیر تعیین می شود:

سنوات = حقوق مبنا  (تعداد روزهای کارکرد × ۳۶۵ روز)

• ساعت های اضافه کاری

طبق قانون کار و عرف جامعه، مفهوم اضافه کاری یعنی واگذار کردن فعالیت های بیشتر از حد معمول روزانه به کارگر یا کارمند. براساس ماده ۵۱ قانون کار مدت زمانی که فرد شاغل، وقت خود را در اختیار کارفرما قرار می دهد جزء ساعت‌های کاری او به حساب می آید. در این شرایط، اضافه کاری مانند حقوق و دستمزد بایستی در پایان هر ماه، محاسبه و به پرسنل پرداخت گردد. ساعت کاری روزانه عادی ۸ ساعت است که در طول هفته نباید از مرز ۴۴ ساعت بیشتر شود. چنانچه این ساعات بیشتر از حد معمول برای پرسنل باشد حقوق و دستمزد براساس اضافه کاری افراد محاسبه می شود. میزان ساعات اضافه کاری با توجه به محدودیتهای تعیین شده طبق ماده ۵۹ قانون کار به دو شرط قابل اجراست.

• ابراز تمایل شخصی کارمند یا کارگر به انجام کار بیشتر در ساعات اضافی مشخص شده
• دریافت ۴۰ درصد مزد اضافه بر مبنای هر ساعت کار در شرایط عادی

فرمول محاسبه اضافه کاری طبق قانون کار عبارت است از:

اضافه کاری = ساعات اضافه کاری × ۱۴۰% × ۲۲۰ ساعت / حقوق پایه

• تعطیلات

روزهای جمعه در هر سال کاری به عنوان تعطیلات هفتگی باید در محاسبه حقوق و دستمزد اعمال شود. چنانچه کارفرما در این زمان ها از کارگر یا کارمند خود درخواست کار نماید، علاوه بر مزد روز تعطیل، میزان ۴۰ درصد علاوه بر مزد اولیه را به او در پایان ماه پرداخت می نماید. فرمول محاسبه روز تعطیل به شرح ذیل می باشد:

حقوق پایه  ۲۲۰ ساعت × ۱.۴ × ساعت های تعطیل کاری

• عیدی، پاداش و مزایا

در محاسبه حقوق و دستمزد مواردی همچون مزایا طبق تخصص، سوابق کاری و توافق بین کارفرما و کارگر یا کارمند در نظر گرفته می شود. بُن پوشاک و مواد غذایی، حق مسکن، حق فرزند، هزینه درمان، هزینه مأموریت، ایاب و ذهاب، مرخصی های باقیمانده در پایان هر سال، شرایط سختی کار، محل خدمت، کشیک و … در این زمره قرار می گیرند. این مزایا با توجه به نوع فعالیت و ارائه خدمات متغیر و غیر مستمر است. طبق عرف قانون کار، میزان مبلغ پرداختی به عنوان عیدی کارگران باید دو برابر حقوق دریافتی باشد. البته به شرط اینکه این مبلغ از سه برابر حداقل حقوق اعلام شده وزارت کار در همان سال بیشتر نباشد. دو فرمول برای محاسبه حقوق و دستمزد عیدی استفاده می شود که در ذیل به آن اشاره می کنیم.

• حداقل پایه حقوق× ۳۶۵/ ۳× روزهای کارکرد = چنانچه مبلغ بیشتر بود.
• دو برابر پایه حقوق = اگر مبلغ پرداختی بیشتر نباشد.

۵ مرحله عملیات پایان سال سپیدار همکاران سیستم

• مالیات

سازمان های دریافت کننده مالیات هر ساله نرخ مشخصی را برای کارکنان و کارگران اعلام می کنند. این نرخ مالیات جزء کسورات حقوق و دستمزد پرسنل می باشد که با میزان دریافتی آن ها در ارتباط است.

• بیمه

وزارت کار و تأمین اجتماعی، تمامی کارفرمایان شرکت ها و مؤسسات را ملزم به پرداخت حق بیمه نیروهای کاری خود در حین مدت فعالیت و ارائه خدمات کرده است. به طور کلی میزان ۳۰ درصد از مجموع حقوق و مزایای پرسنل به بیمه تعلق می گیرد که ۷ درصد آن توسط کارمند یا کارگر و ۲۳ درصد دیگر را کارفرما پرداخت می کند.

• نوبت های کاری

شیفت بین صبح و عصر

حقوق پایه ۲۲۰ ساعت× ۱۱۰%× ساعت های نوبت کاری = حقوق

نوبت بین صبح، عصر و شب

حقوق پایه ۲۲۰ ساعت× ۱۱۵%× ساعت های نوبت کاری = حقوق

نوبت صبح و عصر یا عصر و شب

حقوق پایه  ۲۲۰ ساعت× ۱۲۲.۵%× ساعت های نوبت کاری = حقوق