در قوانین بیمه، بین بیمه‌گر و بیمه‌گذار تعهداتی وجود دارد که آنها را ملزم به انجام وظایف خود می‌کند و هرگاه هرکدام از طرفین قرارداد به وظیفه خود عمل نکند، اگر این کار را از عمد انجام داده باشد باعث باطل شدن قرارداد و اگر غیرعمد انجام داده باشد باعث فسخ آن می‌شود. در ادامه با ما همراه باشید تا شما را با تعهدات بیمه‌گر و بیمه‌گذار آشنا کنیم.
تعریف اصطلاحات بیمه‌گر، بیمه‌گذار و مورد بیمه
بیمه‌گر
شخصی است حقوقی که در مقابل دریافت حق بیمه از بیمه‌گذار متعهد می‌شود که در صورت بروز حادثه‌ای خسارت را جبران کرده و یا وجه معینی را پرداخت کند.
طبق ماده ۳۱ قانون تأسیس بیمه مرکزی ایران و بیمه‌گری: عملیات بیمه در ایران بوسیله شرکت‌های سهامی عام ایرانی که کلیه سهام آنها با نام بوده و با رعایت قانون، طبق قانون تجارت به ثبت رسیده باشند انجام خواهد گرفت.
بیمه‌گذار
شخصی حقیقی و یا حقوقی است که طرف تعهد بیمه‌گر بوده و با پرداخت حق بیمه جان، مال و مسئولیت خود و یا شخص معینی را تحت پوشش بیمه قرار می‌دهد.
طبق ماده ۵ قانون بیمه: بیمه‌گذار ممکن است اصیل باشد یا به یکی از عناوین قانونی، نمایندگی صاحب مال یا شخص ذینفع را داشته یا مسئولیت حفظ آن را از طرف صاحب مال داشته باشد.
مورد بیمه
مورد بیمه می‌تواند شخص، شیء و یا مسئولیت باشد:
الف) چنانچه مورد بیمه شخص باشد بیمه‌گر در مقابل فوت، حیات، بیماری، از کار افتادگی، نقص عضو بیمه شده متعهد خواهد بود. به این نوع بیمه، بیمه اشخاص گفته می‌شود.
ب) چنانچه مورد بیمه شیء باشد بیمه‌گر در مقابل خسارت وارد به آن شیء متعهد خواهد بود. مانند آتش‌سوزی اموال منقول و غیرمنقول، بیمه حمل و نقل کالا، هواپیما و کشتی، بیمه اتومبیل و بیمه مرگ‌و‌میر حیوانات. به این نوع بیمه، بیمه اشیاء گفته می‌شود.
پ) اما چنانچه مورد بیمه شخص و یا شیء نباشد، مسئولیت بیمه‌گذار برعهده فرد دیگری خواهد بود که در این صورت بیمه‌گر متعهد است چنانچه در نتیجه حادثه‌ای که بیمه‌گذار مسئول آن باشد به دیگری خسارت وارد شود، خسارت آن شخص را جبران کند. مانند بیمه مسئولیت اتومبیل، بیمه مسئولیت کارفرما در مقابل کارگران، بیمه مسئولیت حرفه‌ای پزشکان و داروسازان، بیمه مسئولیت مالک در مقابل مستأجر. به این نوع بیمه، بیمه مسئولیت گفته می‌شود.
تعهدات بیمه‌گر نسبت به بیمه‌گذار
بیمه‌گر در مقابل بیمه‌گذار متعهد است که اقدامات زیر را انجام دهد:
۱. خسارت به صورت کامل و در اسرع وقت پرداخت شود
یکی از مهمترین تعهدات بیمه‌گر که معمولاً بیمه برای آن صادر می‌شود، پرداخت سریع و کامل خسارت به بیمه‌گذاری است که زیان دیده.
همانطور که در ماده ۱۹ قانون بیمه آماده است: تعهد بیمه‌گر در پرداخت خسارت در واقع عبارت است از تفاوت مال بیمه شده بلافاصله قبل و بعد از وقوع حادثه. منظور از تفاوت مال بلافاصله قبل و بعد از وقوع حادثه، این است که بیمه‌گذار از حادثه نفعی نبرد و در حالتی بهتر از گذشته قرار نگیرد. در واقع بیمه نامه نباید به گونه‌ای باشد که باعث منفعت و یا سودآوری شود، بلکه باید فقط خسارت را جبران کند.
۲. اسرار بیمه‌گذار حفظ شود
در هنگام بستن قرارداد بیمه، بیمه‌گذار اطلاعاتی را در اختیار بیمه‌گر قرار می‌دهد که ممکن است این اطلاعات جزو اسرار کار و زندگی او باشد و بیمه‌گر موظف است که این اطلاعات را نزد خود حفظ کند و در اختیار افراد دیگر قرار ندهد. برای مثال بیمه‌گر نباید اطلاعات مالی بیمه‌گذاران را برای تعیین مالیات در اختیار مأموران دولتی قرار دهد.
۳. بیمه‌گذار نسبت به وظایفش آگاه شود
یکی دیگر از تعهدات بیمه‌گر آن است که باید برای آنکه هیچگونه حق و حقوقی از بیمه‌گذار ضایع نشود، او را با تمام مسئولیتی که در مقابل بروز حادثه و تمام مدتی که بیمه‌نامه اعتبار دارد در هنگام بستن قرارداد بیمه آشنا کند. به عنوان مثال بیمه‌گذار موظف است حداکثر تا ۵ روز پس از بروز حادثه آن را به اطلاع بیمه‌گر برساند، و این وظیفه بیمه‌گر است که هنگام قرار داد بیمه این مورد و همچنین سایر موارد دیگر را به او اطلاع دهد.
۴. قید عواملی که باعث از بین رفتن حق و حقوق بیمه‌گذارمی‌شود
این عوامل بایستی به طور واضح در قرارداد قید شود تا در آینده مشکلی برای بیمه‌گذار رخ ندهد.
۵. سایر عواملی که براساس قانون برعهده طرفین معامله است.
تعهدات بیمه‌گذار نسبت به بیمه‌گر
۱. کیفیت خطر مورد بیمه را به طور دقیق اعلام کند
بیمه‌گذار وظیفه دارد در هنگام بستن قرار داد بیمه اطلاعت خودش را در مورد کیفیت خطر بیمه شده به طور دقیق در اختیار بیمه‌گر قرار دهد در غیر اینصورت ۲ حالت رخ می‌دهد:
الف) کتمان یا اعلام نادرست عمدی بیمه‌گذار
ب) کتمان یا اعلام نادرست غیرعمدی بیمه‌گذار
بنابراین اگر بیمه‌گذار چه به صورت عمد و چه غیر عمد اطلاعات صحیحی را در اختیار بیمه‌گر قرار ندهد و یا آن را کتمان کند با او طبق ماده ۱۲ و ۱۳ قانون بیمه برخورد خواهد شد.
۲. حق بیمه را به موقع پرداخت کند
طبق قانون بیمه پرداخت بیمه به منزله رسمیت یافتن قرارداد بیمه است نه صدور آن. بنابراین بیمه‌گذار بایستی پس از بستن قرارداد بیمه با بیمه‌گر و یا قبل از بروز حادثه حق بیمه خود را پرداخت کند، در غیراینصورت جبران خسارت در اثر حادثه شامل او نخواهد شد.
۳. از مورد بیمه واقع شده، حفاظت کند
طبق قانون، هزینه پیشگیری از خطر و حادثه برعهده بیمه‌گذار و هزینه جلوگیری از توسعه خسارت از تعهدات بیمه‌گر است.
۴. اعلام تشدید خطر
تشدید خطر می‌تواند یا از سوی خود بیمه‌گذار باشد و یا در نتیجه عمل شخص سوم. در هر دو صورت بیمه‌گر می‌تواند پس از اطلاع به بیمه‌گذار حق بیمه اضافی خود را ادامه دهد و یا آن را فسخ کند.
۵. حادثه‌ای که باعث خسارت می‌شود را به موقع اعلام کند
طبق ماده ۱۵ قانون بیمه، بیمه‌گذار موظف است تا ۵ روز پس از وقوع حادثه آن را به بیمه‌گر اطلاع دهد، در غیراینصورت بیمه‌گر هیچگونه تعهدی در قبال آن نخواهد داشت.
