مالیات به پولی گفته می شود که طبق قانون توسط مردم برای تأمین مخارج عمومی یک کشور به دولت آن پرداخت می گردد. این مبلغ به اشخاص، مؤسسات و دارایی ها تعلق می گیرد. می توان گفت تعیین مالیات در ازای خدمات اجتماعی، امکانات و منابعی است که افراد یک جامعه از آن بهره می برند. اما معافیت های مالیاتی چیست؟ در ادامه این مطلب با هم خواهیم دید.
مالیات به دو گروه مستقیم و غیر مستقیم تقسیم شده است. اگر پرداخت کننده مالیات یا مؤدی مالیاتی فقط یک نفر باشد به آن مالیات مستقیم می گویند. در غیر این صورت، مالیات غیر مستقیم می باشد. مالیات مستقیم مشمول دارایی و درآمد فرد است. مالیات بر حقوق و درآمد املاک جزء مالیات‌های مستقیم به شمار می روند.
معافیت های مالیاتی به چه مواردی تعلق می گیرد؟
برخی از درآمدها شامل قانون معافیت های مالیاتی می شوند که در این مطلب به طور مفصل درباره آن توضیح خواهیم داد. دولت می تواند طبق قانون اساسی نسبت به بخشش یا تخفیف مالیاتی اقدام نماید. البته این کار منوط به کسب مجوز از سوی مجلس خواهد بود. شاید در نگاه اول، معافیت های مالیاتی برای دولت ضرر آفرین باشد. اما زمانی که این ارفاق مالیاتی با هدف کمک به منابع راهبردی اقتصاد و اجرای اهداف ایدئولوژیک انجام شود، قطعاً بازدهی بیشتری برای آحاد جامعه خواهد داشت. مواردی که مشمول معافیت های مالیاتی هستند عبارتند از :
-
هزینه های درمانی
کلیه مخارجی که صرف درمان فرد، خانواده و افراد تحت تکفل وی شده از درآمدش کسر گشته و مشمول قانون معافیت های مالیاتی برای مؤدی است. اگر درآمد فردی در یک ماه حدود ۵ میلیون تومان باشد که سه میلیون از آن را برای درمان خود و خانواده‌اش هزینه کند. دیگر نیازی به پرداخت مالیات ندارد. بدین شکل که مبلغ درمانی از میزان درآمدش کسر شده و الباقی آن تحت عنوان درآمد، تعیین می شود. در نتیجه طبق نظر اداره مالیات مبلغ دو میلیون تومان کمتر از سقف حقوق ماهیانه بوده و مشمول قوانین معافیت های مالیاتی خواهد شد.
افراد مبتلا به بیماری های خاص و صعب العلاج، معلولان، هزینه های توانبخشی و مراقبت، بیمه درمان شخص و افراد تحت پوشش او نیز در همین فهرست قرار می گیرند. طبق قانون مالیاتی ماده ۱۳۶ کلیه وجوه مرتبط با بیمه عمر و زندگی که توسط قراردادهای مؤسسات بیمه به فرد پرداخت می گردد به دلیل ماهیت سپرده گذاری آن از مالیات معاف خواهند بود.
-
مهریه و جهیزیه
چنانچه بانویی قصد مطالبه مهریه یا جهیزیه را از همسرش داشته باشد، این موارد در زمره معافیت های مالیاتی قرار می گیرد.
-
اختراع‌ها و اکتشافات
مکتشفان و مخترعین برای هرگونه درآمد حاصل از اکتشاف و اختراع خود، مشمول قانون معافیت های مالیاتی می شوند.
-
انواع سپرده، سود و جوایز بانکی
پس انداز کارمندان، کارگران و سپرده های مرتبط با کسور بازنشستگی، سود سپرده های گوناگون بانک ها و مؤسسات مجاز ایرانی، جایزه های تعلق گرفته به حساب های پس انداز، اسناد خزانه و اوراق قرضه دولتی، سود حاصل از معاملات متقابل بانک های ایرانی با بانک های خارجی به خاطر سپرده ثابت و اضافه برداشت های آن از پرداخت مالیات معاف هستند.
-
فعالیت های دامپروری، کشاورزی، ایرانگردی، جهانگردی و …
در بخش روستایی و عشایری، هرگونه در آمد حاصل از دامداری، پرورش ماهی، صیادی و ماهیگیری، زنبور عسل، پرورش طیور، کشاورزی، جنگل ها و مراتع، نخل ها از زمان شروع به کار از قانون معافیت های مالیاتی بهره‌مند می شوند. درواقع براساس قانون های مالیات مستقیم ماده ۱۳۳، صندوق تعاونی های روستایی و عشایری، کارمندی، کارگری، دانش آموزان و دانشجویان، کارگاه‌های فرش دستباف، صنایع دستی، اتحادیه های تولیدی و اصناف، ملزم به پرداخت مالیات نیستند. البته شرکت‌های تعاونی مصرف و مسکن، سهامی عام، تعاونی‌های متعارف با توجه به نوع درآمدشان از تخفیف ۲۵ درصدی مالیات برخوردار می شوند.
تمامی مؤسسات غیرتجاری، فرهنگی و هنری که براساس برگزاری دوره‌های آموزشی، سمینارها، انتشار کتاب و نشریه‌های دوره‌ای و … کسب درآمد دارند با توجه به ماده ۱۳۹ قانون مالیات‌های مستقیم معاف هستند. همچنین ۵۰ درصد از معافیت های مالیاتی شامل حال اشخاص حقوقی دارای پروانه بهره‌برداری از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در زمینه ایرانگردی و جهانگردی می گردد.
-
مدارس و مراکز تعلیمی
کلیه درآمدهای مربوط به بخش آموزش، تعلیم و تربیت در مقاطع ابتدایی، راهنمایی، دانشگاه‌ها، آموزشگا‌ها و مراکز آموزش فنی و حرفه‌ای، مدارس و مراکز آموزش عالی غیر انتفاعی، مهدهای کودک در منطقه‌های روستایی و محروم، سازمان‌ها یا مؤسسات نگهداری از معلولین، باشگاه‌ها و مؤسسه‌های ورزشی با مجوز سازمان تربیت بدنی شامل معافیت‌های مالیاتی می شوند.
-
درآمد حاصل از اجاره ملک
قانون معافیت‌های مالیاتی به محل سکونت همسر، فرزند، پدر و مادر، افراد تحت تکلف مالک اجاری تعلق می گیرد. چنانچه اسناد و مدارکی دال بر پرداخت اجاره وجود داشته باشد مشمول مالیات بر درآمد اجاره خواهند شد.
-
صادرات
تمام کالاهای غیر نفتی، محصولات کشاورزی، صادرات خدمات و درآمدهای حاصل از آن طبق قانون ماده ۱۴۱ مالیات های مستقیم از پرداخت وجوه مالیاتی معاف می‌باشند. لازم به ذکر است که ۲۰ درصد از درآمد صادرات مواد خام شامل مالیات با نرخ صفر می‌شود.
-
بیمارستان ها، هتل ها و مراکز اقامتی
درآمدهایی که از ارائه خدمات به مراجعین در هتل، اقامتگاه‌ها و بیمارستان‌ها به دست می‌آید با کسب مجوز و پروانه بهره‌برداری براساس ماده ۱۳۲ قانون از زمان شروع فعالیت تا ۵ سال و در مناطق محروم و کم توسعه یافته به مدت ۱۰ سال مشمول معافیت‌های مالیاتی هستند.
-
بنگاه تولیدی و بورس
افرادی که بتوانند با عقود مشارکتی، آورده نقدی شان را برای تأمین مالی پروژه، طرح و سرمایه در گردش بنگاه‌های تولیدی فراهم کنند. طبق قانون مالیات‌های مستقیم ماده ۱۳۸ برابر با حداقل سود مورد انتظار مصوب شورای پول و اعتبار، مشمول معافیت های مالیاتی خواهند شد.
موارد تأییدی سازمان بورس، طبق قانون مالیات مستقیم ماده ۱۴۳ از زمان پذیرش تا قبل از حذف شدن در بازار یا بورس ملزم به پرداخت مالیات هستند:
- ۱۰ درصد از درآمد فروش کالاهای بورسی پذیرفته شده.
- ۵ درصد از سهام معامله شده شرکت‌ها در بازار داخلی و خارجی.
- ۱۰ درصد از سهام شرکت‌هایی تأیید شده در بورس داخلی یا خارجی.
